Vanaf schiphol gevlogen met Etihad. Eerst 6 uur naar Abu Dhabi daarna nog 7 uur naar Chengdu. Daar werden we opgewacht en naar het hotel gebracht. Prima hotel met leuke binnenplaats. Inmiddels was het al wel 22.00uur. Tassen uitgepakt, nog even gezeten en daarna slapen.
Pandakijkdag. Ben je net aangekomen, is het vakantie en moet je toch nog de wekker zetten op 6:30 uur. Resultaat is wel dat we bijna als eerste het Panda kweekstation binnen lopen. Alles is daar Panda, zelfs de bordjes om een brandkraan aan te duiden. De beesten die nog in hun hok zitten zijn maar zielig, oude kooien, veel poep. De loslopende panda’s hebben net te eten gehad en doen zich tegoed aan bamboe, die zijn een stuk leuker om te zien. Ook zijn er een paar netgeborenen, 1 maand oud liggen ze samen in een box, een ervan gaat naar België, dus we kunnen ze nog eens gaan bewonderen.
De bruine panda, die niet eens familie is van de bovenstaande panda, is wat beweeglijker. Met z'n grote staart en bruine kleur lijkt hij veel op een vos.
Na 2 uur houden we het wel voor gezien en strijken we neer op een terras waar ze zowaar capucini serveren en ook Cotombia coffee. Ofwel: het Engels van de gemiddelde Chinees is nog niet alles, zelfs banken, bij hun pinautomaten maken nog schrijffouten.
In de middag lopen we in Chengdu naar een tempel, en naar het volkspark: druk met mensen, op één plein zijn 2 karaokes door elkaar en 3 groepsdansgroepen op verschillende soorten muziek bezig, kan allemaal bij die Chinezen. Via wat achteraf straatjes komen we weer bij ons hotel.
In de regen vertrekken we naar de luchthaven. Wat voor de chinezen een binnenlandse vlucht is, is voor ons de grootste horde. Fietsbanden die niet leeg genoeg zijn en te grote fietsdoos, alles wordt vakkundig door de douane heen gepraat. Met ons belangrijkste documenten het permit voor Tibet, zilveren zegel, vijf stempels, weten we door de douane te komen, al zit daar wel behoorlijk wat tijd in.
De vlucht is rustig, weinig bergen gezien, vooral veel wolken. De ontvangst is hartelijk door onze Tibetaanse gids met een welkoms sjaal en onze eerste jakboterthee. Nou deze is wel de light versie, speciaal voor toeristen zoals wij en dus goed te drinken.
Het Yakhotel ligt vlak bij de oude stad, de kamers zijn helemaal in stijl met allerlei muurschilderingen en een bewerkt plafond. De hoogte van 3700 meter laat zich voelen, na 3 verdiepingen trap op staan we behoorlijk te hijgen.
Het bezoek aan de Jokhang tempel is indrukwekkend, veel pelgrims die werkelijk opgaan in de verering van hun Boeddha’s. Veel lopen er ook met gebedsmolens en storten zich na elke stap op de grond. Veel offers in de vorm van jakboter, die als kaarsvet dient voor de vele kaarsjes. Dat de Chinese vlag wappert boven op de tempel is een doorn in het oog van de Tibetaanse gids. Maar er openlijk over spreken mag ze niet.
Omdat de aardappelballetjes van gister wel bevallen waren, gaan we terug naar hetzelfde restaurant, met dakterras wat uitkijkt op de Jokhang tempel en het plein met vele mensen. In plaats van gefrituurde momos krijgen we de gestoomde versie, dat was niet de bedoeling dus deze gaan terug. Even later krijgen we dezelfde momos die eerst gestoomd zijn nu in gefrituurde vorm opgediend, dat blijkt ook goed te smaken.
Een drukke dag, tempelmoeheid slaat toe. In de ochtend bezoeken we het zomerpaleis van de Dalai Lamas. We gaan op de fiets, we moesten nog wel even de voorband van Jolanda d'r fiets vervangen want die stond helemaal slap. Zal ook wel hoogteziekte zijn geweest, want hij bleek later op de avond toen we hem wilde plakken niet lek.
In het zomerpaleis krijgen we heeele lange uitleg bij elke Boeddha en wandschildering. Dat duurde allemaal iets te lang. Het Sera klooster in de middag was heel iets anders. Veel half vergane gebouwen en toch ook mooie tempels daar tussen. Ook de debatterende monniken trekken veel bekijks, er waren meer toeristen dan monniken. Dat debatteren gaat met heftige gebaren in een soort vraag en antwoordspel.
'S- avonds krijgen we nog een welkomsdiner; een buffet met show, de artiesten zullen het niet halen bij X factor.
Om 8:30 u zitten we in de bus naar het Ganden klooster. Dat klooster ligt 60 km van Lhasa boven op een berg. Met 20 haarspelden en slechte weg komen we boven op 4200 meter, nu hijgen we nog meer. Eerst maken we een wandeling om het klooster over een smal bergpaadje, de uitzichten zijn mooi en na de wandeling bezoeken we nog een paar tempels in het klooster. Hier wordt trouwens nog volop gebouwd. Dit hele klooster is in 1959 met de grond gelijk gemaakt en inmiddels zijn de belangrijkste gebouwen weer in ere hersteld. Na de noodles kunnen we dan eindelijk op de fiets. De afdaling is vooral in het begin erg slecht. We fietsen weer terug richting Lhasa het fotopunt, wat we op de heenweg hebben gemist, doen we nu goed over. Ook zien we onderweg 2 oudjes met stokken graan in de lucht gooien, om het kaf van het koren te scheiden. Na de hangbrug met ijzeren wegdek komen we op een veel rustiger weggetje. De dorpjes zijn klein, de koeienflatsen liggen te drogen of zijn al opgestapeld. De klim van 200 meter valt niet echt mee, op 3700 m mis je flink wat kracht. Na een cola stop komen we rond 6 uur weer bij het hotel.
Bezoek Potala paleis. We maken voor het eerst kennis met onze gids die de rest van de reis ons zal begeleiden, drie keer niks dus, hij spreekt amper Engels, en wat hij zegt is niet te verstaan en iets regelen is ook niet zijn sterkste kant.
Het paleis zelf is wel indrukwekkend, veel trappen, een heel onduidelijke layout, je raakt steeds je richtingsgevoel kwijt, we vinden het opvallend dat in zo'n groot paleis alleen maar kleine kamertjes lijken te zijn. ’s Avonds nog even terug geweest, het paleis staat dan in de schijnwerpers.
We gaan nu toch echt op weg met de fiets. De stad uit duurt zeker een uur of 1,5 met veel industrie. Daarna rustig langs de rivier naar beneden. We kamperen ’s avonds op een mooi veldje. Oke de tentjes zijn wat te klein en de matjes liggen voor geen meter, water is er niet en wc is everywhere, och een beetje afzien moet kunnen.
De eerste echte col staat op het programma: de Kamba La van 4800 m en dat vanaf 3600 is een heel eind. De weg is vrij druk met allerlei dagjesmensen. De top halen we in de mist. Haast de hele tijd heeft een hond ons begeleid: Boomer, volgens mij was hij niet zo moe als wij. Op het laatst ging hij dwars voor mijn wiel lopen om er voor te zorgen dat we de parkeerplaats op zouden gaan, daar hebben afscheid genomen, wij gingen rechtdoor, hij naar de prullenbakken. Net als we de afdaling inzetten breekt het wolkendek open en zien we de bergen aan de overkant en het blauwe Yamdrok-tso meer. Natuurlijk hebben we verschillende fotostops gemaakt. En we pikken nog 2 stupa's mee. We fietsen zo'n 30 km langs het meer. Als we de laatste km’s naar het eindpunt af leggen, krijgen we nog een flinke hagelbui over ons heen.
Een colletje van 5039 staat op het programma, de Karo-La. Omdat we al op 4600 m zitten valt het hoogte verschil mee, maar elke meter hoger heb je ook minder zuurstof en dat voel je. Hoewel de klim zeer geleidelijk gaat, moeten we heel geregeld stoppen om naar adem te happen, dat komt dan ook weer goed uit want de omgeving is schitterend en veel foto's worden gemaakt. Helaas heeft Jolanda last van de hoogte en veel hoofdpijn, waardoor ze in de jeep wordt gezet en snel naar het lager gelegen hotel wordt gebracht. Na de col volgt een mooie afdaling die eindigt op een heeel lege vlakte. Gelukkig hebben we bij het ontbijt een paar fahita pannekoeken mee gekregen, want voor lunch was er de hele 100 km niets te halen. Verder volgen we de rivier en overal zijn de mensen op het veld bezig de oogst binnen te halen. Hoewel het grootste deel afdalen is, krijgen we vlak voor het laatste klimmetje nog een fikse bui over ons heen. Dat mag de pret niet drukken en natuurlijk halen we de top. Daar komt ook snel de bus aan en met een extra banaan laten we ons weer naar beneden vallen. Na nog een klein buitje breekt de zon door. De regenpakken drogen snel en de laatste km’s kunnen ze weer uit. Het hotel heeft een heuse warme stortdouche, heerlijk.
We bezoeken een tempel en de Kumbum, een grote soort van stupa van tig verdiepingen met honderden nisjes die 100.000 afbeeldingen van Boeddha’s bevatten. Bovenop de stupa heb je een mooi uitzicht over de stad.
Er loopt ook een belangrijke monnik in het tempelcomplex rond waar iedereen steeds achteraan gaat om een zegening van hem te krijgen. Wij raken in een van de tempels verstrikt in een rij wachtende. Wij willen uit deze rij want vinden de zegening niet aan ons toebehoren, maar het is smal en we worden door andere monniken in de rij gemaand om ook langs te belangrijke monnik te gaan. En zo pakt hij het hoofd van Jolanda vast, prevelt wat en daarna, toeval of niet, heeft Jolanda de hele reis geen hoofdpijn meer gehad.
Met de opkomende zon vertrekken we uit Shigatse. Overal wordt al op het land gewerkt. Omdat de zon en de wolken leuk samen spelen zijn steeds andere bergen verlicht, veel fotostops op de eerste kilometers dus. Omdat we wind en berg mee hebben gaat het voorspoedig. We doen nog een tempel aan die we aan het begin van een dorpje boven de huizen uit zien steken. Hij wordt speciaal voor ons open gemaakt. Binnen ziet het er erg nieuw uit, alle wandschilderingen, de Boeddha’s en tapijten zijn als nieuw.
Aangekomen in Shigatse ontmoeten we onze nieuwe gids. Deze spreekt in ieder geval veel beter Engels dan de vorige. Bij het grote klooster wat we later op de middag nog bezoeken: Tashilhunpo, blijkt dat hij als een echte gids van alles over het klooster kan vertellen. Zo leven er nog ongeveer 900 monniken en is het klapstuk van het klooster, een 26 meter hoge Boeddha pas rond 1980 opgericht. Ook blijkt er 500 kilogram goud verwerkt te zijn in de verschillende tombes waar de pechar lama's begraven liggen. De huidige (chinese) pechar lama woont in Beijing en komt maar eens per jaar naar Shigatse, 'because of political reasons' zoals de gids mooi omschrijft.
In eerste instantie een redelijk eenvoudige etappe, daarom doen we maar een uitstapje naar een ruïne van een Zdongh. Het blijkt dat de chinezen hard bezig zijn het geheel nieuw op te bouwen, we lopen dwars over de bouwplaats, waar vooral de vrouwen het zware werk doen. Ook kunnen we in de half afgebouwde ronde toren een kijkje nemen. de ladders en trapjes zijn niet helemaal volgens arbo maar daar doen de chinezen dan ook niet aan. Prachtig uitzicht als je bovenop het gebouw staat.
De laatste 30 kilometer blijkt nog pittig genoeg, na een stuk klimmen gaan we vaak ook weer een eindje naar beneden dus dat schiet niet echt op. Tussen allerlei buien door bereiken we droog het guesthouse. Meer een soort ouderwetse herberg met een paar kamers, voor minimaal 6 personen. Ook blijkt er geen licht of water te zijn en dat is nog het minste want er is ook geen toilet, iedereen moet buiten maar een geschikt plekje vinden. Bij de kachel annex kookplaats is het wel lekker warm. Dat deze gestookt wordt op geitenkeutels en yakmest, ruik je trouwens helemaal niet.
Voor de gein vragen we om de menukaart, blijken we inderdaad keus te hebben, de fried rice en yak curry gaan er wel in. Snel daarna gaan we naar bed, de 6 bedden staan kop aan kont rond de muren van de kamer, de slaapzak komt weer goed van pas. Het eigenlijk al snel te warm. Rond half één moeten de drie dames in de kamer een voor een plassen dus dat duurt al gauw een half uur, glibberig trapje af in het donker, plassen en koeienpoep ontwijken, goed plekje op het land vinden, en dan weer dezelfde weg terug.
Die dertig kilometer klimmen van gisteren was de opmaat voor een echte col, de Yunong-La van over de 4600 meter. Het eerste stuk is nog goed te doen, wel erg koud, we zien op een gegeven moment ook nog de rijp bevroren in de berm. Anders dan de afgelopen dagen is het nu wel strak blauw en in de zon warm je redelijk snel op. De laatste zes kilometer van de col zijn serieuzer, vaak zie ik 7% op mijn tellertje. Bovenaan hebben we een prachtig uitzicht en na een tijdje genieten laten we ons naar beneden vallen.
Vlak voor de eindbestemming brengen we nog een bezoek aan de hot springs. Een vervallen gebeuren, wat weer opgebouwd wordt. Het binnenbad is leeg op wat vuil na, buiten dobberen nog wat mannen in het bad, wat mooi omlijst wordt door Tibetaanse zuilen.
Het hotel kent vandaag gelukkig weer een douche, nu blijkt de capaciteit van het warmwater net genoeg voor één kamer, dus helaas we hebben een koude douche. Het dorp zelf stelt niets voor, de typische winkeltjes en ook weer groepjes wachtende Tibetaanse boeren die tegen het eind van de middag met de trekker weer teruggaan naar hun eigen dorpje.
We staan vroeg op want vandaag staat de Lhakpa-La col van 5220 meter op het programma. Het is rond het vriespunt en het eerste uur klimmen we in een dal tussen de bergen in. Bij elke bocht hopen we de zon te krijgen maar dat duurt even. Wanneer we die krijgen is het heerlijk. Hoe hoger we komen hoe zwaarder het wordt. Ook de weg is sommige stukken stijl. Langzaam trekken we wat laagjes er bij aan. Bijna op de top rijden we echt op het dak van de wereld, waanzinnig. Na wat eten op de top laten we ons naar beneden vallen, mooie afdaling, wind in de rug en 50 km met her en der uitzicht op de Mount Everest.
De eindbestemming, Baipa, is een stoffig stadje. Het hotel kan ons ook weer geen warm water bieden, dan maar weer een frisse douche. En alles is fris want verwarming, dat kennen ze niet in Tibet.
Tocht naar de Mount Everest. Om 5:00 u vertrekt te bus, om 7:00 staan we na de eerste 30 km gravel boven op 5200 m met uitzicht op een zwarte Mount Everest. Pas rond 8 uur komt de eerste zonnestraal in beeld dan gaat het ook hard binnen 15 minuten zijn alle bergtoppen verlicht. Dan begint pas het echte werk, afdalen en weer omhoog over een hobbelbobbel gravel weg. Met een stevig gemiddelde van tegen de 20 km/u bereiken we tegen de middag het base camp. Omdat het geen klimseizoen is, het waait te hard, zijn er geen klimmers, wel heel veel souvenir verkopers. We maken een paar foto’s en gaan gauw terug in de bus want de wind is toch best wel koud. Dezelfde 100+ km over gravel moeten we ook weer terug.
We fietsen naar Shegar, 7 km verderop, een mooi Tibetaanse dorpje met een klooster. Het is fantastisch en in het klooster krijgen we spontaan een rondleiding van een monnik. Met wat handen en voeten lukt het allemaal wel. We worden wel achtervolgd door een in het zwart geklede chinees met zonnebril, controle! Ook het originele dorp is leuk met leuke mensen. We zijn echter gewaarschuwd om nergens naar binnen te gaan want daar krijgen de mensen dan problemen mee.
Terug fietsen we offroad door nog wat dorpjes.
Dit is echt een wandeletappe, 60 kilometers,over vlak terrein, veel fotostops en picknick momenten. Aangekomen bij het guesthouse blijkt het nieuwe deel fantastische warme douches te hebben.
Als lunch nemen we fried potato chips en dit blijkt voor de verandering echte friet te zijn met ketchup. Het ommetje door het dorp lijkt eerst weinig nieuws op te leveren, als we echter een zijstraatje in slaan, gaan we via een bocht omhoog en komen we op een uitkijkpunt met een prachtig uitzicht over de Himalaya, inclusief de Everest. We blijven er een hele tijd zitten om van te genieten.
Nog een wandeletappe voordat we morgen de koninginnenrit over 5200 m hebben.
Het guesthouse heeft maar een paar kamers, ook nu weer met 4 op één kamer, dit keer wel een wc, ofwel gat in de grond met uitzicht over de vallei met wind door je kont. De winkel naast het guesthouse is haast leeg gekocht, koeken, pindas en milkshakes vonden gretig aftrek.
In de gelagkamer komen geregeld wat vreemde mannen binnenkijken, maar omdat wij alle zitplaatsen rond de kachel bezetten druipen ze meestal snel af.
We zijn ruim eerder op dan de zon. Dat natuurlijk voor de koninginnenrit: twee keer over 5000 meter. Het ontbijt wordt stipt op tijd door de vrouw des huizes geserveerd naast de alweer warme kachel. Die man van de waardin heeft natuurlijk weer niets gedaan, net zoals gisteren de hele avond. Twee broodpannekoeken met ei en suiker en daarbij nog een kop koffie, is ons basis ontbijt. Voor de lunch slepen we milkshake (gisteren ontdekt, erg lekker) bananen, druivensuiker, snickers en twee rollen koekjes mee. Na een smal stuk dal, klimt de eerste col langs een brede vallei omhoog, op de achtergrond weer besneeuwde toppen en diep in het dal een soort van gemzen of antilopen. De bus met thee speelt een spelletje met ons, steeds als we er bijna zijn, rijdt hij door, alleen op de top blijft hij dan toch staan. Dan dik aankleden voor de afdaling en volgende klim. Het weer lijkt ons niet goed gezind, de wolken hangen inmiddels wel erg laag, oke wij zitten zelf ook over 5100 meter. De tweede col is een gemene, een soort van platte berg die toch niet zo plat blijkt. Boven aangekomen begint het te sneeuwen. Voor de afdaling van meer dan 50 km en 1500 meter naar beneden, trekken we alles aan wat we maar hebben. De eerst 750 m hebben we vrij snel afgelegd, wel nat en koud want sneeuw blijft sneeuw, maar een goed regenpak en 7 lagen kleding helpt. De overige 750 m gaan een stuk minder snel, de weg vlakt af en vooral de laatste 10 km gaat hij langs een rivier flink op en neer. Het voordeel is dan wel weer dat we het tijdens die klimmetjes tocht warm krijgen. In het dorp aangekomen moeten we nog een brug in aanbouw overwinnen. Dat lukt natuurlijk wel maar veilig is anders, een rivier over d.m.v. een paar planken, avontuur hoort erbij zullen we maar denken.
In het hotel worden we warm onthaald door Mark en Kris die een dag eerder hier zijn aangekomen, warme thee, koffie, bouillon, Kitkat, Chocoprince het kan niet op. Het warme water van de douche lijkt wel weer ongeveer op, wanneer wij een douche willen nemen. Het straaltje is net genoeg om de ergste kou van de afdaling van ons af te spoelen.
Het is wit buiten, het heeft gesneeuwd, sterker nog, het sneeuwt nog steeds. De conclusie dat de mega afdaling voor vandaag niet gefietst gaat worden is snel getrokken. Ook na het ontbijt met heerlijke pannenkoeken sneeuwt het nog steeds. De fietsen worden in de vrachtwagen geladen, wij in de bus en dan gaan we op weg. Dat gaat zeker in het begin niet snel, veel natte sneeuw op de weg en ook heel veel rotsen, groot en klein die de afgelopen nacht van de berg af zijn komen rollen. Ook in de bus is de afdaling nog spectaculair, na een paar kilometer dalen verdwijnt de sneeuw en wordt alles steeds groener, de eerste boom wordt gesignaleerd, bosjes bamboe en al snel lijkt dat al weer gewoon. De kloof waarin we afdalen is vol van watervallen die na de afgelopen nacht natuurlijk extra hard hun best doen het water af te voeren. De grensovergang is een farce, sommige koffers wel andere weer niet door de scanner, sommige worden zelfs onderzocht.
Over de brug is het Nepal, we kunnen zo de grens over en strijken eerst neer in een restaurantje waar de we Nepalese visum papieren invullen. Bij de douane zijn we zo klaar. We hoeven nog maar 14 km naar de eindbestemming en we kiezen ervoor om te gaan fietsen. Die 14 km doen we in de regen, dat levert wel veel mooie plaatjes op. Via een hangbrug bereiken we het 'Last Resort', waar we overnachten in luxe tenten.
De douche is weer eens heerlijk warm en met een flinke straal, alleen jammer dat wanneer je buiten stapt, je weer nat regent. Gelukkig is hier de regen een stuk warmer dan gisteren.
We starten in de regen, die verdwijnt al snel en de kloof waarin we afdalen biedt nog zoveel moois dat we geregeld stil staan voor een foto of twee, drie. De zon laat zich net niet zien, wel krijgen we het serieus warm van de verschillende klimmetjes die we langs de rivier moeten nemen. De truien gaan uit, een T-shirt is nog net te fris. Rond 12 uur komen we precies langs een leuk restaurantje, we zijn de eerste dus denken we dat we snel geserveerd krijgen. De pannenkoek van Jolanda komt ook snel. De groente tempura van Roel laat echter op zich wachten. Ondertussen zijn er meer mensen in het restaurant bijgekomen en die krijgen allemaal snel te eten. Dan maar eens vragen wat er aan de hand is, het lijkt erop dat ze ons gewoon vergeten zijn. Als ons eten dan eindelijk komt zijn we weer de enigen in het restaurantje.
Overal langs de kant van de weg zijn de mensen op hun feestelijks gekleed, het is namelijk nog een feestdag. Vooral de vrouwen zijn heel kleurig gekleed. De bussen zitten nu ook tjok vol, ook de daken, iedereen wil van ergens naar ergens of terug.
Met nog wat cola stops bereiken we het voorlopige eindpunt van de dag, Dhulekhil resort.
Het laatste stukje naar Kathmandu biedt nog een mooie stad: Bhaktapur een mooi oud centrum vol met mooie straatjes en tempels. De laatste kilometers door Kathmandu is door allerlei achteraf straatjes, kruipdoor, sluipdoor, zo bereiken we ons hotel. Daar wil men ons eerst in het kleinste kamertje zonder douche / toilet stoppen, omdat we hard protesteren heeft het hotel ineens toch nog een andere kamer die een stuk beter is. In Kathmandu doen we ons tegoed aan echte koffie, pizza, carrot cake, ofwel alle westerse luxe die je maar kunt bedenken.
We vermaken ons een dagje in Kathmandu. Bezoeken we nog wat tempels, waarvan één, die ook bevolkt wordt door een horde apen, het uitzicht van boven op de tempel is grandioos: de hele stad ligt aan je voeten.
We stoppen de fietsen weer in de dozen en maken ons klaar voor de terugreis. ’s Avonds stappen we in de vlieger en zaterdagochtend staan we weer op (onder) zeeniveau. Thuis verbazen we ons over alle luxe die we hebben; verwarming, heet water, schoon toilet etc.
We zullen deze reis niet snel vergeten, indrukwekkend op alle gebieden; natuur, de immense bergtoppen, cultuur en de manier waarop de Tibetanen leven.